Er is nog geen dominant business model voor autodelen. Voor een opkomende, in ontwikkeling zijnde markt is dit normaal. Er moet dan nog blijken waar de gebruikers echt naar op zoek zijn, wat de beste prijsmodellen zijn en wie met elkaar concurreren om dezelfde klanten. Aanbieders zijn hierin nog zoekende naar een 'standaard'. Dit blijkt uit een studie van de Duitse markt met al haar 101 aanbieders van autodelen door de Universiteit van Utrecht (Karla Münzel, Wouter Boon, Koen Frenken, Taneli Vaskelainen).
Het doel van dit onderzoek was het vergelijken en analyseren van business modellen voor autodelen. Er is gekeken naar zowel aanbieders van één deelauto in kleine dorpen als grote automerken met deel-wagenparken van meer dan duizend auto's. De autodeelmarkt, (vooral die in Duitsland) is met name interessant omdat er aanbieders zijn met verschillende achtergronden, onafhankelijke initiatieven en initiatieven die gestart en/of gesteund worden door gemeenten, automerken, ov bedrijven of huurbedrijven. De onderzochte modellen zijn P2P, B2C (roundtrip en one-way) en coöperatieven.
Business modellen verschillen erg van elkaar in de grootte van het wagenpark, maar ze kunnen goed met elkaar concurreren als je kijkt naar het aantal auto's per persoon in de stad of dorp waarin ze actief zijn. Er is daarom reden om aan te nemen dat deze verschillende business modellen nog wel even naast elkaar blijven bestaan.
Wat is de relatie tussen een dominant business model en de groei van autodelen?
Omdat er nog geen dominant model is, zijn investeerders vaak afwachtend en terughoudend om een specifieke dienst uit te rollen naar de grote massa. Tot nu toe is (mede daarom?) de markt voor autodelen nog erg klein, zeker vergeleken met de markt voor autobezit en lease. Tegelijkertijd is het netwerkeffect voor autodelen groot. Hoe meer mensen er gebruik maken van autodelen, hoe groter de waarde wordt voor anderen. Dit verhoogt namelijk de nabijheid, beschikbaarheid en diversiteit in het aanbod voor klanten. Dit is een voordeel voor de grote aanbieders, die hierdoor sneller groeien.
Wat werkt waar?
Coöperaties doen het heel goed in kleinere steden waar grote aanbieders niet genoeg dichtheid en massa hebben om winstgevend te kunnen opereren. B2C roundtrip aanbieders doen het vaak vooral goed in middelgrote steden met een meer professioneel en 'anoniem' aanbod. B2C one-way aanbieders focussen op de grootste steden met genoeg dichtheid van gebruik om hun concept te kunnen borgen. P2P kan eigenlijk overal worden gebruikt, omdat de aanbieder als privé persoon niet hoeft te investeren om aanbieder te worden. Aanbod kan dus overal zijn waar autobezit is, zowel in steden als op het platteland.
Hoe gaat het verder?
Op de korte termijn zullen de verschillende typen deelauto's nog even naast elkaar blijven bestaan. Terwijl technologie zich verder blijft ontwikkelen en nieuwe spelers de markt blijven betreden, is het wel aannemelijk dat business modellen zullen evolueren of naar elkaar toe zullen groeien.
P2P kan bijvoorbeeld een boost krijgen P2P als private lease bedrijven autodelen integreren in hun business model of als slimme sloten ervoor zorgen dat privé- en leaseauto's de overdracht makkelijker maken. Het gemak van P2P huren, komt dan zeer dichtbij het B2C model. Coöperaties blijven mogelijk gewoon bestaan. Zij zijn grotendeels afhankelijke van trouwe leden met een ideologische en groene visie op gezamenlijk bezit. Deze ideologie kan uitgroeien naar data-bezit in de toekomst, waarbij consumenten die bezorgd zijn over privacy zich liever aansluiten bij een kleine organisatie zonder winstoogmerk, dan bij een grote commerciële speler.
Op de middellange termijn, wordt P2P mogelijk ingehaald door het one-way model. Zodra zelfrijdende auto's beschikbaar worden, is het onaannemelijk dat mensen deze gaan bezitten. En dan is het logisch dat deze auto's via een one-way business model worden uitgebaat, waarbij passagiers ergens worden opgehaald en naartoe gebracht. Dit scenario vervangt dan ook taxi diensten zoals Uber en Lyft. P2P zou dan alleen nog bestaan in steden waar mensen een eigen auto blijven bezitten of op het platteland waar dat ook zo is en andere B2C niet economisch haalbaar is.
Lees de volledige paper (Engels)